Hızırpaşa Mahallesi’nde devam eden inşaat çalışmaları sırasında, tarihi bir yapıya rastlandı. Durumun Amasya Arkeoloji Müzesi’ne bildirilmesi üzerine, kazılar durduruldu ve bölgede detaylı incelemeler yapılmaya başlandı. Yapılan araştırmalar sonucunda mezarların Roma dönemine ait olduğu belirlendi. Amasya Üniversitesi Tasarım Meslek Yüksekokulu Mimarlık ve Şehir Planlama Bölüm Başkanı Öğretim Görevlisi Hüseyin Onur Erdem, mezarların türü hakkında bilgi vererek, tonozlu mezarların M.S. 2. ve 3. yüzyıllara kadar kullanıldığını ancak bulunan mezarların 4. yüzyıldan önceye ait olduğunu açıkladı.
Erdem’in açıklamalarına göre, Amasya’da benzer tipte pek çok mezar bulunmakta olup, tonozlu mezarların genellikle aile mezarları olduğu ve nüfus artışıyla birlikte kullanımının yaygınlaştığı belirtildi. Kazı çalışmaları sırasında tespit edilen mezar sayısı 75’in üzerinde olup, bu bölgenin antik dönemden beri mezarlık olarak kullanıldığı anlaşıldı. Mezarların genişliği ve içerisinde bulunan süslemeler sayesinde 1700-1800 yıl öncesine ait oldukları tahmin edilmekte.
Erdem, Amasya’daki daha önceki kazı çalışmalarında elde edilen verilere dayanarak, tonozlu mezarların geniş olanlarının genellikle aileleri için kullanıldığını ve zamanla yeniden kullanılabildiğini belirtti. Bu şekilde, aynı ailenin farklı fertlerinin aynı mezara defnedilebileceği bilgisini paylaştı. Mezarların incelenmesiyle, bölgenin Roma dönemindeki nüfus artışını da gösterdiği belirlendi.
Amasya’da yapılan inşaat çalışmaları sırasında keşfedilen tarihi mezarların, bölgenin antik dönemdeki mezarlık alanlarını daha da genişlettiği ve Roma dönemine ait önemli bir arkeolojik buluntu olduğu düşünülmektedir. Mezarların incelenmesi ve üzerinde yapılacak detaylı araştırmalar sonucunda, Amasya’nın tarihi ve arkeolojik geçmişi hakkında daha fazla bilgiye ulaşılması hedeflenmektedir. Bu çerçevede, bölgede yapılan kazı çalışmalarının önemi ve bulunan mezarların tarihi açıdan değeri üzerinde ilerleyen süreçte detaylı araştırmalar yapılması beklenmektedir.
